Obrzędy i zwyczaje pogrzebowe różnią się między sobą w zależności od kraju, kultury, tradycji a także religii. Nie będę pisać o tradycjach pogrzebowych w islamie ponieważ (jak już zauważyliście) nie skupiam się na swoim blogu na religii- teorii. Jeśli macie ochotę bardziej zgłębić temat pod kątem islamu, na pewno znajdziecie sporo ciekawych artykułów w internecie. W tekście opisałam jak wygląda pogrzeb i jak wyglądają cmentarze Algierczyków- muzułmanów. Niestety nie wiem jak prezentują się tradycje i uroczystości pogrzebowe oraz cmentarze Algierczyków- Kabylów którzy są chrześcijanami.
Przed pogrzebem
Śmierć dla muzułmanów jest częścią życia i stanowi przejście do rzeczywistości pozaziemskiej. Gdy ktoś umiera członkowie jego rodziny przekazują informacje pozostałym członkom, następnie ci przekazują informacje dalszym krewnym, znajomym i sąsiadom- w zależności od możliwości albo osobiście albo telefonicznie. Właściwie od razu do domu tej rodziny schodzą się krewni i sąsiedzi aby złożyć kondolencje i zaoferować swoją pomoc. O tym jak wygląda taka pomoc opiszę Wam za chwilkę.
Gdy ktoś umiera chowa się go tego samego dnia po modlitwie (np. umarł o 11:00 to chowają go po modlitwie o 13:30). Generalnie zasadą jest, że należy pochować zmarłego w ciągu 24 godzin od śmierci. Jeśli osoba zmarła w szpitalu/ w wypadku/ w niewyjaśnionych okolicznościach to wykonywana jest sekcja zwłok. W Algierii robi się ją od razu, tak aby faktycznie zmarły został pochowany jak najszybciej. Jeśli osoba zmarła w domu, rodzina dzwoni po lekarza który przyjeżdża aby stwierdzić zgon, jego przyczynę i wypisać akt zgonu. Jeśli zachodzą jakieś wątpliwości może zabrać ciało w celu wykonania sekcji zwłok. Następnie ciało zostaje dokładnie umyte. Jeśli ktoś zmarł w szpitalu- to wykonuje się to na miejscu. Jeśli w domu- rodzina albo dzwoni po wykwalifikowaną osobę która przychodzi by umyć ciało albo, co czyni większość- zawozi się ciało do kostnicy aby zabieg ten został wykonany właśnie tam. Zdarzają się także rodziny w których to członkowie myją ciało zmarłego- kobietę kobiety a mężczyznę mężczyźni. Z tego co wiem nie jest to jednak powszechne. Większość korzysta z usług ludzi którzy się tym zajmują ,,zawodowo''. Po dokładnym umyciu zmarłego, owija się jego ciało w białe prześcieradło. Następnie dzwoni się po samochód z trumną (wielorazowego użytku- służy tylko do transportu zwłok) który przyjeżdża aby zabrać zmarłego na cmentarz. Jest to tzw. samochód dostawczy z otwartą skrzynią. Zazwyczaj samochód ten załatwia się poprzez urząd miasta lub meczet. Czasami także u prywatnych osób które mają takie auto, pracują jako kierowcy i dorabiają sobie dodatkowo w taki sposób. Niestety nie powiem jak wygląda kwestia higieny, przepisów BHP ponieważ nie udało mi się zdobyć rzetelnych informacji na ten temat. Zastanawiająca jest kwestia tego jak takie trumny i auta utrzymywane są w czystości- czy dezynfekowane i jak regularnie czy nie. Natomiast ze szpitala do kostnicy ciała są przewożone specjalnymi do tego celu samochodami (nie jestem pewna jak się sprawy mają w stolicy, nie wykluczam że tam transport zwłok z domu na cmentarz odbywa się takimi samochodami jak ze szpitala do kostnicy).
Tego rodzaju samochody służą do transportu zwłok
foto:getruck
Szpitalny samochód przewożący zwłoki ze szpitala/miejsca wypadku do kostnicy
foto:google
Pogrzeb
Odbywa się modlitwa w meczecie a następnie kondukt żałobny (mężczyźni i imam) udają się na cmentarz. Grabarze wyjmują (owinięte w białą tkaninę) ciało z trumny i chowają je do ziemi kładąc ciało na boku w kierunku Mekki. Wedle religii kremacja jest zabroniona. Werset z Koranu stwierdza, że ,,nie wolno dokonywać żadnego ataku na dzieło boże''. Kremacja jest zabroniona, ponieważ wedle islamu nie szanuje godności zmarłego.
Następnie kładzie się deski i zasypuje grób piaskiem. Wszyscy uczestnicy pomagają zasypać grób, recytując przy tym fragment Koranu: „Z ziemi was stworzyliśmy i sprawimy, iż do niej powrócicie i z niej was wyprowadzimy po raz drugi”. Imam odmawia także krótką modlitwę, czyta Koran (ciekawostka- można zrobić pogrzeb bez imama ale rzadko, prawie wcale gdy ktoś się na to decyduje).
Na pogrzeb (ani później na grób) nie przynosi się ani kwiatów ani zniczy. Najważniejsza pozostaje modlitwa. Jeśli chodzi o zasady ubioru w czasie pogrzebu, stypy, odwiedzin rodziny, nie ma szczególnych zaleceń, należy się ubrać czysto, schludnie i skromnie. Często ludzie zakładają na siebie stonowane, ciemne kolory ale nie jest to regułą.
Czy Algierki uczestniczą w pogrzebie?
W pogrzebie uczestniczą sami mężczyźni lecz jeśli jakaś kobieta się uprze to nikt jej nie wygoni z cmentarza, chociaż często może spotkać się to z krytycznymi spojrzeniami. Zwyczaj ten tłumaczony jest tym, że kobiety zbyt mocno przeżywają takie sytuacje i aby im zaoszczędzić cierpienia powinny zostać w domu oraz tym, że nie powinno się głośno zawodzić nad zmarłym. Jak powiedzieli mi moi algierscy znajomi, rodzina oraz Polki- żony Algierczyków które miały okazje być obecne w domu zmarłego- wiele Algierek (oczywiście nie wszystkie!) w momencie gdy ciało zostaje zabrane z domu do auta zaczyna krzyczeć, szlochać, niektóre rwą włosy z głowy a niektóre wręcz mdleją. Z drugiej strony wielu kobietom nie przeszkadza fakt, że pogrzeb ,,jest zarezerwowany'' tylko dla mężczyzn ponieważ nie chcą w nim uczestniczyć z własnej woli. Oczywiście są również i takie Algierki które chciałyby być obecne na pogrzebie, szczególnie bliskiego członka swojej rodziny i nie podoba im się to, że nie są mile widziane na tej uroczystości. W szczególności są to kobiety dobrze wykształcone, o otwartej mentalności. O obecność kobiet na cmentarzu w czasie pogrzebu walczą zresztą algierskie feministki. Zdarzają się oczywiście sytuacje gdy kobieta pojawi się na cmentarzu bo tak postanowi i kropka. Nie są to jednak sytuacje powszechne.
Jako ciekawostkę koniecznie muszę Wam opisać sytuację z pogrzebu algierskiej pisarki Assi Djebar. Jej trumnę wbrew nakazom tradycji i religii niosły kobiety.
Natomiast jeśli pogrzeb jest państwowy, publiczny- chowana jest jakaś znana osoba, na przykład polityk, wojskowy, piosenkarka, wtedy w uroczystościach biorą udział wszyscy- zarówno gdy trumna prowadzona jest ulicami jak i wtedy gdy wystawiona na przykład w miejscowym centrum kultury. Kobiety wtedy stoją razem z mężczyznami.
Uroczystości pogrzebowe legendarnej algierskiej piosenki Wardy. W tle obecne kobiety
foto:Albaca
Uroczystości pogrzebowe algierskiego polityka i jednej z kluczowych postaci
walki o niepodległość Algierii, Hocine Ait-Ahmed'a. W tle obecne kobiety
foto:google
Stypa w Algierii
Przez trzy dni obowiązkowo (licząc od dnia śmierci) a w niektórych rodzinach nawet przez 7 dni trwa coś w rodzaju stypy. Przed domem/blokiem rozkładane są ogromne namioty dla żałobników. W domu, z głośników leci Koran. W namiocie odmawiane są modlitwy w intencji zmarłego, podawane są posiłki dla wszystkich przybyłych (zazwyczaj kuskus i maślanka). W namiotach siedzą mężczyźni, zaś w domu zmarłego kobiety. Rodzina, krewni, znajomi i sąsiedzi przychodzą aby wesprzeć dobrym słowem i obecnością rodzinę zmarłego. Na takie okazje zazwyczaj zabiera się ze sobą dzieci, jeśli nie ma się ich z kim zostawić. Jeśli są to małe dzieci zazwyczaj wpada się z nimi tylko na chwilę aby złożyć kondolencje rodzinie. Jeśli starsze (11-13 i więcej lat) to zostaje się na dłużej. Często dzieci w takim wieku pomagają przy noszeniu posiłków na stoły.
Przykładowy namiot- w bardzo porządnej wersji, rzadziej spotykany
foto:google
Przykładowy namiot, najczęściej spotykany
foto:google
Kto załatwia formalności, jak wygląda wzajemna pomoc
Gdy tylko rodzina, znajomi i sąsiedzi dowiedzą się o śmierci danej osoby, pojawiają się aby nie tylko złożyć kondolencje ale przede wszystkim pomóc i załatwić potrzebne formalności i sprawy związane z pogrzebem. Najbliższa rodzina przychodzi od razu do domu lub prosto do meczetu na modlitwę a następnie na cmentarz (mężczyźni). Ci którzy pracują lub z różnych przyczyn nie mogą pojawić się od razu, przybywają prosto cmentarz lub dopiero po pogrzebie na obiad/kolację.
Właściwie w każdym przypadku to nie pogrążona w smutku i często szoku najbliższa rodzina załatwia formalności lecz inni członkowie rodziny lub sąsiedzi. To oni organizują samochód z trumną, imama oraz namioty i jedzenie. Każdy jest zobowiązany aby pomagać i zorganizować rozłożenie wcześniej wspomnianego namiotu w nim krzeseł i jedzenia. Ludzie przynoszą ze sobą kawę, herbatę, cukier. Kobiety gotują wspomniany kuskus. Każdy albo składa się po parę groszy aby kupić potrzebne składniki do ugotowania posiłków albo przynosi je na własną rękę, uprzednio gotując w swoich domach. Jedzenie do namiotów noszą mężczyźni z bliskiej rodziny. Jedzenie do domu, dla kobiet noszą kobiety. Po 3 dniach (lub dłużej- w zależności od rodziny)- ludzie znowu pomagają sobie wzajemnie przy składaniu krzeseł i namiotu.
Wsparcie czy wycieńczenie?
Generalnie żałoba trwa 40 dni i przez ten czas ludzie mogą normalnie przychodzić do rodziny zmarłego bez żadnych zapowiedzi. Tak więc począwszy od dnia śmierci bliskiego aż przez kolejnych 40 dni (a zwłaszcza pierwszych dwóch tygodni) można spodziewać się całego tabunu gości. Niezależnie od pory dnia. Jedni wpadają na chwilę, inni siedzą całymi godzinami. O ile wsparcie w pierwszych dniach jest bardzo ważne i to, że pogrzebowych formalności dokonują za rodzinę jej najbliżsi, tak pojawianie się gości przez kolejne dni jest najzwyczajniej w świecie męczące. Raczej mało Algierczyków myśli o tym aby pogrążonej w smutku rodzinie zagwarantować spokój i ciszę. Oczywiście są osoby które wpadną tylko na chwilę z kondolencjami lub złożą je telefonicznie (jeśli zmarł członek dalszej rodziny, sąsiad czy znajomy). Pozostała część społeczeństwa nie widzi jednak niczego niestosownego w tym, że drzwi domu pogrążonej w smutku rodziny są non stop otwarte. Wiele osób ma przekonanie, że skoro gdzieś można zjeść za darmo to dlaczego mieli by nie skorzystać. Ludzie z reguły nie przejmują się tym, że rodzina zmarłego chciałaby odpocząć od ciągłych wizyt. Z drugiej strony- rodzina ta nawet jeśli nie specjalnie cieszy się z ciągłych odwiedzin lub jest już nimi zmęczona- nikomu tego nie powie zachowując pozory, że wszystko jest w jak najlepszym porządku. Nigdy nie zamknie drzwi przed gośćmi.
Algierskie nagrobki- kiedy się je stawia i jak wyglądają
Nagrobek można postawić już kilka dni po pogrzebie. Zazwyczaj tydzień po, chociaż w sytuacji gdy ktoś nie ma pieniędzy i potrzebuje trochę czasu na ich zebranie- nieco później. Pomnik może być wykonany ze zwykłego kamienia, z prawdziwego marmuru lub sztucznego marmuru. Cena w zależności od materiału. Oczywiście marmurowe nie są tanie ale co należy podkreślić- nagrobki wykonane ze zwykłego materiału nie są drogie i stać na nie praktycznie każdego. Zwłaszcza, że zazwyczaj na pomnik składa się kilka osób. Zdecydowana większość osób więc je stawia. Rzadko widuje się grób bez pomnika ale nawet takie mają przynajmniej obramowanie. Nagrobki na algierskich cmentarzach nie wyglądają jednak tak jak te polskie co możecie zobaczyć na zdjęciach poniżej.
Na płycie nagrobka zapisane jest imię i nazwisko, data urodzenia i śmierci, czyim/czyją ta osoba była synem/córką a także fragment z Koranu ,,Do Boga należymy i do niego wracamy''. Na płycie nie umieszcza się zdjęcia zmarłego.
Zgodnie z religią groby powinny być bardzo skromne. W tradycji muzułmańskiej nie ma zwyczaju ozdabiania ich kwiatami. Nie zapala się także lampek i świec. Niektóre cmentarze- w zależności od miasta a nawet dzielnicy są zadbane i czyste zaś inne zaniedbane, pełne śmieci z niszczejącymi nagrobkami.
W dużych miastach można spotkać tak zadbane cmentarze
foto:google
Żałoba
Teoretycznie rodzina zmarłego zobowiązana jest do czterdziestodniowego (bo żałoba trwa 40 dni) odmawiania modlitw i czytania Koranu a także wspierania w tym czasie potrzebujących. Oczywiście w rzeczywistości raczej mało rodzin spędza ten czas na czytaniu Koranu, właściwie tylko te najbardziej praktykujące.
Wśród bardzo konserwatywnych rodzin, jeśli kobiecie umrze mąż- przez 40 dni nie wychodzi ona z domu a wszelkie sprawunki załatwiają za nią jej dzieci lub bliscy. Wśród większości przeciętnych Algierek jest to jednak nie praktykowany zwyczaj. Bardziej praktykowanym zwyczajem jest natomiast nie nakładanie przez kobietę makijażu ani w ciągu 3 dni ,,stypy' i ani w ciągu wyżej wspomnianych 40 dni.
Koszt pogrzebu
Oprócz wypożyczenia trumny (bezpłatne), płaci się tylko za transport zwłok i grabarzom.
Odwiedzanie cmentarzy
Niektórzy Algierczycy odwiedzają groby swoich bliskich w piątki przed lub po modlitwie (tak jak niektórzy w Polsce w niedzielę po mszy). Natomiast w święta Aid el fitr (te zaraz po miesiącu postu- ramadanie) na cmentarze idzie większość Algierczyków aby pomodlić się i posprzątać groby swych krewnych.
Na cmentarz należy ubrać się skromnie i tak aby kolana i ramiona były przykryte (zarówno dotyczy to kobiety jak i mężczyzny). Chusta na głowie kobiety nie jest wymagana chociaż są Algierki które nie noszą na co dzień chusty ale będąc na cmentarzu ją zakładają.
cmentarz w Oranie
foto:moje prywatne archiwum
Cmentarz chrześcijański i żydowski w Algierii
W Algierii oprócz cmentarzy muzułmańskich są także chrześcijańskie a nawet żydowskie. Jest ich kilkadziesiąt. Niestety w większości zaniedbane, często padają ofiarą profanacji zwykłych chuliganów.
Władze Algierii rozpoczęły operację mającą na celu ochronę i zabezpieczenie starych cmentarzy chrześcijańskich i żydowskich, gdzie groby są plądrowane, a nawet zniszczone. Na opuszczonych cmentarzach chrześcijańskich i żydowskich, niszczenie grobów i kradzież przedmiotów z grobowców stały się powszechne. Niektóre groby zostały również zrównane z ziemią bez wiedzy władz. Według algierskiej agencji prasowej APS, w celu zachowania i lepszego ich utrzymania, groby z czterech chrześcijańskich cmentarzy z epoki kolonialnej, z gminy Oum El Bouaghi zostały przeniesione do miasta na specjalnie utworzony cmentarz. Są teraz zgromadzone w bezpiecznym miejscu na chrześcijańskim cmentarzu. Pozostałości ciał ekshumowanych z opuszczonych cmentarzy zostały ponownie pochowane. W oświadczeniu dla APS, Samiha Belkacem, rzeczniczka urzędu miasta Oum El Bouaghi, podkreśliła, że cała operacja została powierzona wyspecjalizowanej firmie. Działania te są następstwem umowy podpisanej w 2016 r. między Algierią i Francją w sprawie konsolidacji cmentarzy chrześcijańskich. Rzeczniczka dodała również, że „miasto poprawia utrzymanie tych miejsc, przy jednoczesnym poszanowaniu pamięci o zmarłych”. Prokurator sądu w mieście Ain Mlila zarządził wszczęcie dochodzenia sądowego po przejściu spychacza, który zniszczył żydowskie i chrześcijańskie cmentarze w mieście. „Natychmiast reagując, prokuratura postanowiła wszcząć dochodzenie w celu ustalenia osób odpowiedzialnych, które zostaną postawione przed sądem”. Prokurator dodał, że „ta rzadka nieludzka sprawa wywołała prawdziwą falę oburzenia w opinii społecznej, Algierczycy bardzo potępiają takie zachowania''. Faktycznie jest to prawda ponieważ szukając informacji na ten temat na algierskich portalach spotkałam się wyłącznie z komentarzami potępiającymi takie sytuacje. Algierczycy bardzo zdecydowanie i ostro potępiają sytuacje dewastowania chrześcijańskich i żydowskich cmentarzy.
Cmentarz chrześcijański w mieście Constantine
foto:labbize.net
Kończąc temat chciałam Wam przypomnieć, że pomimo podobieństw w kwestii pogrzebów w krajach muzułmańskich, są także różnice. Każdy kraj ma swoje własne obrzędy i tradycje. Jeśli jesteście ciekawi jak wyglądają cmentarze a także pogrzeby w Egipcie to obejrzyjcie vloga Oli, która prowadzi niezwykle ciekawego bloga Polegytravels
Komentarze
Prześlij komentarz