Hasło Al Hogra czyli uczucie niesprawiedliwości

„Al Hogra” to hasło pozwalające zrozumieć przyczyny obecnego napiętego klimatu społecznego i politycznego w Afryce Północnej. Ucieleśnia uczucia związane z naruszeniem godności człowieka.

Słowo to, powszechnie używane w społeczeństwach Afryki Północnej, pochodzi od arabskiego rzeczownika „Ihtiqaar” oznaczającego pogardę. W dialektach używanych w Maroku, Algierii i Tunezji termin ten wyraża uczucie niesprawiedliwości, oburzenie, urazę, upokorzenie, ucisk. Opisuje się nim gniew, wściekłość i upokorzenia, jakich doświadczają jednostki i społeczności pozbawione podstawowych praw człowieka. Pierwotnie było używane w odniesieniu do sytuacji życia codziennego, potem stało się terminem bardziej politycznym, opisującym ciągły stan pogardy i upokorzenia wobec całego społeczeństwa.

Hogra to poczucie wykluczenia, którego doświadcza się, gdy nie jest się traktowanym równo i sprawiedliwie w usługach publicznych, w ochronie swoich praw obywatelskich lub praw człowieka. Przykładowo może to przejawiać się w spotkaniu z funkcjonariuszem publicznym, który bez uzasadnionej przyczyny odmawia wydania odpisu aktu urodzenia, gdy odmawia się komuś opieki zdrowotnej ze względu na ubóstwo lub pochodzenie społeczne lub gdy funkcjonariusz policji nadużył władzy podczas protestu społecznego.

Hogra jest zarówno przyczyną, jak i konsekwencją opłakanych warunków, z jakimi boryka się młodzież w krajach MENA. Boudarbat i Ajbilou zdefiniowali wykluczenie w kontekście Maroka jako „nie tylko stan, ale raczej proces marginalizujący pewne jednostki”. Argumentowali, że wykluczenie młodzieży ze społeczeństwa ma charakter nie tylko ekonomiczny, ale także polityczny, społeczny i kulturowy, i podkreślali, że marginalizację młodych ludzi prowadzi pięć głównych czynników: słabe wyniki makroekonomiczne, szybka urbanizacja, utrzymujące się ubóstwo, słabo funkcjonujące rynki pracy i dynamika rodziny . Realia te wyjaśniają, w jaki sposób wykluczenie objawia się także ogólnie w regionie MENA.

Marginalizacja społeczna i ekonomiczna oddziela młodych ludzi z zubożałych gospodarstw domowych od głównego nurtu społeczeństwa i ogranicza ich możliwości sprawowania władzy i uczestniczenia w szerokim zakresie działań. Według Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD 2016), przy poziomie bezrobocia przekraczającym 30% w większości krajów MENA i jeszcze większym odsetku młodych mężczyzn i kobiet zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin lub bez umowy o pracę, narody te są pozbawione kluczowych źródeł ich przyszłego rozwoju społecznego i gospodarczego.

Młodzi Arabowie mają ogromny potencjał, aby wnieść wkład w życie swoich społeczności i doprowadzić do pozytywnych zmian w gospodarkach swoich krajów. Napięcie między potencjałem ludzkim a jego wykorzystaniem nie wynika z braku celu, ale z postrzeganego i rzeczywistego niedostatku możliwości ekonomicznych (Gallup 2009).

Al Hogra zostało po raz pierwszy użyte jako słowo nacechowane politycznie w Algierii podczas zamieszek w 1988 r. Termin ten „powrócił” w Afryce Północnej podczas tzw. „Arabskiej Wiosny” w 2011 r. Najpierw w Tunezji , kiedy opinia publiczna użyła go do opisania sytuacji Mohammeda Bouaziziego, ulicznego sprzedawcy, który w 2010 roku podpalił się po tym, jak został uderzony w twarz i opluwany przez urzędnika miejskiego. Hogra jest tym, co prawdopodobnie czuł Mohamed Bouazizi, tunezyjski sprzedawca uliczny, kiedy podpalił się w odpowiedzi na poniżającą konfiskatę jego towarów przez urzędnika miejskiego w 2010 r. To tragiczne wydarzenie stało się katalizatorem tunezyjskiego kryzysu i wywołało inne poważne protesty przeciwko zinstytucjonalizowanemu poniżaniu, które od dawna praktykowały także niektóre inne rządy w regionie MENA. Młodzi protestujący od Maroka po Jemen skrytykowali brak możliwości pracy podczas protestów w latach 2010–2011, a także trudną sytuację polityczną wynikającą z częstego nadużywania praworządności przez władze w tych krajach.

„Al Hogra” była wymieniana jako główna przyczyna powstań Ruchu 20 Lutego w Maroku, Ruchu Rif Hirak, który od 2016 r. potępia niesprawiedliwości gospodarcze i społeczne na północy Tunezji oraz pokojowych protestów Hirak w Algierii trwających od lutego 2019 r. aż do 2021 r. „Al Hagar” jest postrzegany jako państwo, czyli system władzy, który kontroluje i dominuje nad obywatelami Maroka, Algierii i Tunezji.

Demokratyczna i gospodarcza transformacja obszaru MENA nie może nastąpić bez zapewnienia młodym ludziom możliwości zatrudnienia i włączenia społecznego. „Arabska Wiosna” jest tego doskonałą ilustracją. Młodzi ludzie wyszli na ulice od Maroka po Jemen, aby zaprotestować przeciwko niezdolności swoich rządów do przejrzystego rządzenia, zapewnienia dobrobytu gospodarczego i wspierania wzrostu zatrudnienia. Obecny scenariusz w wielu krajach regionu MENA ostatecznie pozbawia młodych ludzi ich wrodzonej godności, gdy kończą oni edukację na poziomie uniwersyteckim i stają w obliczu rynku pracy, który nie jest w stanie zapewnić możliwości zatrudnienia wszystkim wykwalifikowanym pracownikom. Brak zapewnienia usług społecznych, potrzeb mieszkaniowych i zatrudnienia może prowadzić do niestabilności społecznej i skłonności do radykalizacji.