Taqbaylit- język Kabylów
Taqbaylit (ⵜⴰⵇⴱⴰⵢⵍⵉⵜ) to język kabylski, należący do grupy języków berberskich (afroazjatyckich). Jest językiem Kabylów, jednej z największych grup Amazigh (Berberów) zamieszkujących północną Algierię, głównie region Kabylia i diasporę w Europie (głównie Francja).
Choć niektórzy (szczególnie z powodów politycznych) nazywają go dialektem, to z lingwistycznego punktu widzenia kabylski jest odrębnym językiem, posiada własną gramatykę, fonetykę i słownictwo, różniącą się od innych języków berberskich, takich jak tamazight, chleuh czy tuareg.
Kabylski to część rodziny języków berberskich, które istniały w Afryce Północnej na długo przed arabizacją regionu czyli przed VII wiekiem n.e. Niektóre słowa w kabylskim mają korzenie sięgające starożytnych języków libijsko-berberskich.
Kultura Amazigh często zostaje sprowadzona do symboli: biżuterii, muzyki, ceramiki, jedzenia, tatuaży itp. Tymczasem istotny jest też język. Ma bogatą historię, jest nośnikiem tożsamości kulturowej, tradycji ustnej, poezji, pieśni (jak twórczość Lounèsa Matoub) i odgrywa istotną rolę w ruchach na rzecz praw Amazigh. Stał się symbolem walki o tożsamość Amazigh i prawa mniejszości w Algierii.
Jest językiem ojczystym dla ok. 5-7 milionów Kabylów. Ma bogatą tradycję ustną, literacką i muzyczną.
Historycznie używano alfabetu Amazigh czyli tifinagh. Dziś dominują zapisy w alfabecie łacińskim, rzadziej w alfabecie arabskim.
Przez długi czas był marginalizowany przez władze algierskie, które promowały arabski jako język narodowy. Od 2002 roku język tamazight (w tym taqbaylit) ma status języka narodowego, a od 2016 - języka oficjalnego w Algierii. Nauczany jest w niektórych szkołach i jest obecny w mediach kabylskich.
W kwestii nauczania- w regionie Kabylii nauczany jest głównie taqbaylit, ponieważ to właśnie on jest tam językiem rodzimym. Jednak w innych regionach, jak np. w Aurès (gdzie mówi się w chaoui), w szkołach może być nauczany inny lokalny wariant tamazight, jeśli w ogóle.
W roku szkolnym 2023/2024 język tamazight był nauczany w 48 z 58 wilajetów Algierii (regiony administracyjne). Liczba uczniów uczących się tego języka przekroczyła 500 000, przy czym największe skupiska znajdują się w regionach o silnej tożsamości Amazigh, takich jak Tizi Ouzou, Béjaïa i Bouira.
W dokumentach urzędowych, programach nauczania i działaniach instytucji państwowych mówi się ogólnie o języku tamazight, ponieważ państwo chce promować wspólną, „standaryzowaną” wersję (często opartą na tzw. tamazight standard), nie chce faworyzować jednego wariantu (np. kabylskiego), trwa proces ujednolicania zapisu i gramatyki.
Taqbaylit jest przede wszystkim językiem kabylskim. Ale to słowo ma o wiele szersze znaczenie.
Oznacza również sposób życia, postępowania z godnością, uczciwością, równowagę między wolnością jednostki a odpowiedzialnością zbiorową. Oznacza solidarność, szacunek, honor, uczciwość, dzielenie się. Również sprawiedliwość, głęboko zakorzenioną w tradycjach i wolność, która jest droga każdemu Amazigh. Rodzina jest pierwszym kręgiem przekazu tych wartości.
Komentarze
Prześlij komentarz