Rzeźba nagiej kobiety w Algierii: wandalizm wobec sztuki, mieszkańcy potępiają ataki

Rzeźba nagiej kobiety przy fontannie Aïn Fouara w algierskim mieście Setif znowu padła ofiarą wandalizmu.

Aïn Fouara pochodzi z języka arabskiego i oznacza dosłownie „Źródło tryskającej wody”. Sama rzeźba nie nosi imienia, często nazywa się ją po prostu „kobieta z Aïn Fouara”.

Rzeźba została stworzona pod koniec XIX wieku przez Francuza, Francisque’a Dureta, i początkowo znajdowała się w muzeum w Sétif. W 1898 roku została przeniesiona do fontanny, stąd jej obecna lokalizacja. Przedstawia nagą kobietę, co samo w sobie w postkolonialnym, muzułmańskim społeczeństwie od lat wywołuje kontrowersje w kręgach osób bardzo tradycyjnych i religijnych.

Miasto Sétif po raz kolejny stało się sceną aktu wandalizmu wymierzonego w jego emblematyczny pomnik. We wtorek wieczorem pijany mężczyzna oszpecił twarz rzeźby. To już kolejny tego typu atak, który ponownie wzbudził oburzenie wśród mieszkańców. Według doniesień chodzi o tego samego człowieka, który wcześniej był już skazany za podobne czyny.

Według algierskiego dziennika informacyjnego Ennahar, sprawca znany jest policji jako recydywista- już wcześniej atakował pomnik i odbył karę więzienia za te działania.

Rzeźba to coś więcej niż tylko dzieło sztuki- stanowi silny symbol tożsamości i pamięci zbiorowej mieszkańców Sétif. Jej historia naznaczona jest jednak wieloma próbami zniszczenia:

1997 r. Podczas „czarnej dekady” w Algierii, 22 kwietnia pod statuą wybuchła bomba. Mimo dużych zniszczeń, pomnik został odrestaurowany w mniej niż 24 godziny. To dowód determinacji mieszkańców, by chronić swoje dziedzictwo.

2006 r. W marcu młody mężczyzna pod wpływem narkotyków zaatakował popiersie pomnika młotkiem, niszcząc rysy postaci.

2017 r. W grudniu mężczyzna z furią uderza młotkiem w twarz i piersi rzeźby. Akt ten odbił się szerokim echem w mediach i na nowo wywołał debatę na temat odrzucenia sztuki figuratywnej i miejsca symboli kulturowych w społeczeństwie. Władze lokalne przeprowadziły wówczas staranną renowację.

2022 r. Młody mężczyzna rzuca kamieniem w statuę po meczu piłkarskim, ale zostaje szybko zatrzymany.

Rzeźba nadal niestety przyciąga osoby o różnych motywacjach, które niezmiennie próbują ją zniszczyć. Ataki te często wynikają z odrzucenia nagości przedstawionej postaci, postrzeganej jako naruszenie norm obyczajowych.

Wobec nacisków, ministerstwo kultury wielokrotnie potwierdzało konieczność ochrony pomnika. W 2018 roku stanowczo odmówiono jego przeniesienia do muzeum, aby nie stworzyć precedensu prowadzącego do usuwania dóbr kultury z przestrzeni publicznej.

W 2022 roku ówczesna ministra kultury, Soraya Mouloudji, przypomniała, że statua Aïn Fouara jest wpisana na listę chronionych dóbr kultury. Klasyfikacja ta została ustanowiona decyzją z 3 listopada 1999 roku (opublikowaną w Dzienniku Urzędowym nr 87 z 8 grudnia 1999) i formalnie zabrania jej przenoszenia z jej geograficznego i historycznego miejsca. Ministra podkreśliła przywiązanie mieszkańców Sétif do tej rzeźby i jej symbolicznego znaczenia dla miasta.

Choć każdy przypadek ma swoje okoliczności (alkohol, narkotyki, frustracja), większość sprawców uzasadniała swój czyn względami moralnymi lub religijnymi, uznając pomnik za ,,niemoralny" i niezgodny z islamską koncepcją skromności. To pokazuje napięcia między tradycją religijną a świeckim dziedzictwem kulturowym.

Co ciekawe, mimo ataków, większość mieszkańców Sétif zdecydowanie broni rzeźby. Jest symbolem lokalnej tożsamości, pojawia się w piosenkach, wierszach, grafikach. Często mówi się o niej jako o ,,kobietach Algierii, które przetrwały"- nagość nie jako prowokacja, ale jako metafora odsłoniętej, bezbronnej, ale niezłomnej kobiety.

W mediach społecznościowych i lokalnych wypowiedziach często pojawiają się opinie typu „To nie tylko kawałek kamienia, to nasza historia i tożsamość.”, „Atak na Aïn Fouara to atak na nasze miasto, naszą kulturę.”, „Nie chcemy, by ekstremiści decydowali o tym, co może istnieć w przestrzeni publicznej.”, „Zamiast usuwać rzeźbę, nauczcie dzieci rozróżniać sztukę od pornografii.”

____

Sytuację ciągłego atakowania rzeźby świetnie skomentował kilka lat temu znany algierski karykaturzysta i rysownik prasowy Ghilas Aïnouche

Nagłówek (na górze):

„Dlaczego statua Aïn El Fouara w Sétif znowu została zdewastowana?”

Postać mężczyzny mówi:

„Bo sprowokowała mój młotek!”

To ironiczny i krytyczny komentarz do prób usprawiedliwiania przemocy wobec sztuki kobiecego ciała. Sugeruje absurdalność argumentu, że rzeźba „sprowokowała” sprawcę, podobnie jak w seksistowskich narracjach o „prowokowaniu strojem”.