Algieria- Moja Szczypta Orientu

Pamiętacie mój tekst ,, Algieria i migranci z Afryki czyli push-backi i śmierć na pustyni "? Dziś kilka słów o cichej współpracy Algierii z UE w zakresie migracji. Choć nie istnieje oficjalny traktat między Algierią a Unią Europejską, który wprost zobowiązywałby do deportowania migrantów w imieniu Europy, współpraca w tym zakresie trwa od lat- tyle że przyjmuje formy pośrednie, nieformalne i często trudne do prześledzenia. W praktyce Unia Europejska aktywnie wspiera kraje Afryki Północnej, w tym Algierię, w ramach tzw. "zarządzania migracją". Oznacza to finansowanie działań takich jak patrolowanie granic, szkolenie służb bezpieczeństwa, rozbudowa systemów nadzoru czy wspieranie lokalnych struktur odpowiedzialnych za zatrzymywanie i deportację migrantów jeszcze zanim dotrą oni na terytorium Europy. Celem tej polityki jest „powstrzymywanie migracji u źródła” zanim stanie się ona brzydko zwanym „problemem europejskim”. Co ważne, Algieria nie podpisała z UE tzw. umowy readmi...

W czerwcu 2025 roku minęło 41 lat od wejścia w życie kodeksu rodzinnego w Algierii. Reguluje on relacje i prawa rodzinne. Zawiera elementy prawa islamskiego, które wzbudziły uznanie środowisk konserwatywnych i potępienie ze strony lewicowców, sekularystów i feministek. Czym jest Algierski Kodeks Rodzinny? Kodeks rodzinny to zbiór przepisów prawnych, który reguluje kwestie związane z życiem rodzinnym – takie jak małżeństwo, rozwód, dziedziczenie, opieka nad dziećmi czy prawa i obowiązki małżonków. Obowiązuje od 1984 roku i opiera się w dużej mierze na konserwatywnej interpretacji prawa islamskiego (szariatu). Choć wprowadzono do niego pewne poprawki, kodeks nadal zawiera wiele przepisów, które ograniczają prawa kobiet, czyniąc je w praktyce zależnymi od mężczyzn. Właśnie dlatego algierski ruch kobiecy nazywa go często „kodeksem hańby” – bo zamiast chronić prawa wszystkich obywateli, utrwala nierówność płci i dyskryminację. Mimo, że konstytucja Algierii gwar...

W Algierii temat aborcji pozostaje skrajnie kontrowersyjny – ścierają się ze sobą religia, prawo, polityka i prawa kobiet. Zamiast legalnego dostępu do usług medycznych, kobiety czeka strach, wstyd, niebezpieczeństwo i kryminalizacja. Państwo milczy, społeczeństwo często potępia, ale problem nie znika. Wręcz przeciwnie – narasta. Pomimo surowych przepisów i społecznego tabu, tysiące kobiet rokrocznie przerywa ciążę, najczęściej w warunkach nielegalnych i niebezpiecznych. Liczby mówią same za siebie: aborcje są częścią algierskiej rzeczywistości, nawet jeśli ta rzeczywistość toczy się w ukryciu. Ramy prawne: Zgodnie z obowiązującym prawem, aborcja w Algierii jest dozwolona jedynie w przypadku tzw. terapeutycznego przerwania ciąży (ITG). Można ją przeprowadzić, gdy: ● ciąża zagraża życiu lub zdrowiu fizycznemu bądź psychicznemu kobiety, ● zarodek lub płód wykazuje poważne wady genetyczne lub nieodwracalne choroby. Niemożliwa jest aborcja w przypadku gw*łtu lub kazirodztwa. Próby zmiany p...

Film ,,The Little Sister"- queerowa opowieść stworzona przez trzy kobiety algierskiego pochodzenia: reżyserkę, autorkę książki będącej podstawą scenariusza oraz odtwórczynię głównej roli- był jednym z najgłośniejszych tytułów tegorocznego Festiwalu Filmowego w Cannes. Zachwycił zarówno publiczność, jak i krytyków, zdobywając Queer Palm oraz nagrodę dla najlepszej aktorki. To film głęboko osobisty, odważny i przejmujący. Intymna opowieść o młodej kobiecie rozdartej między wiarą, rodziną i miłością, która zyskała uznanie nie tylko jako queerowa historia dorastania, ale jako uniwersalna opowieść o poszukiwaniu siebie i próbie połączenia sprzecznych tożsamości. Film opowiada historię 17-letniej Fatimy, najmłodszej z trzech córek francusko-algierskiej rodziny imigrantów. Dorastając w duchu pobożności i lojalności wobec rodziny oraz tradycji muzułmańskich, dziewczyna czuje się rozdarta między religijnymi zasadami a wolnością, jaką oferuje studenckie życie. Rozpoczynając studia filozofic...

Taqbaylit (ⵜⴰⵇⴱⴰⵢⵍⵉⵜ) to język kabylski, należący do grupy języków berberskich (afroazjatyckich). Jest językiem Kabylów, jednej z największych grup Amazigh (Berberów) zamieszkujących północną Algierię, głównie region Kabylia i diasporę w Europie (głównie Francja). Choć niektórzy (szczególnie z powodów politycznych) nazywają go dialektem, to z lingwistycznego punktu widzenia kabylski jest odrębnym językiem, posiada własną gramatykę, fonetykę i słownictwo, różniącą się od innych języków berberskich, takich jak tamazight, chleuh czy tuareg.  Kabylski to część rodziny języków berberskich, które istniały w Afryce Północnej na długo przed arabizacją regionu czyli przed VII wiekiem n.e. Niektóre słowa w kabylskim mają korzenie sięgające starożytnych języków libijsko-berberskich. Kultura Amazigh często zostaje sprowadzona do symboli: biżuterii, muzyki, ceramiki, jedzenia, tatuaży itp. Tymczasem istotny jest też język. Ma bogatą historię, jest nośnikiem tożsamości kulturowej, tradycji ustne...

,,Biały feminizm" (termin używany krytycznie) skupia się przede wszystkim na doświadczeniach białych, zachodnich, uprzywilejowanych kobiet. Pomija kwestie rasizmu, kolonializmu, klasy społecznej, islamofobii, czy sytuacji kobiet spoza Zachodu.  Nie odnosi się do „białych kobiet” jako takich, ale raczej do ideologii, która marginalizuje głosy kobiet z innych części świata – np. z Globalnego Południa, krajów muzułmańskich czy ludności rdzennej. Teraz słów parę o zarzutach wobec białego feminizmu w kontekście Palestyny. Mainstreamowy feminizm zachodni w tej kwestii milczy ub wybiórczo potępia przemoc. Widać tu brak solidarności z palestyńskimi kobietami i dziećmi, które giną lub cierpią w wyniku działań wojskowych Izr*ela w Gazie. Widać hipokryzję- potępianie patriarchalnej przemocy w krajach arabskich (słusznie oczywiście), ale ignorowanie przemocy militarnej wobec kobiet w Palestynie. Widać też usprawiedliwianie przemocy – niektóre zachodnie feministki deklarują poparcie dla Izr*el...

Fadéla M’rabet to algierska pisarka, doktor biologii i pionierka algierskiego feminizmu. Była jedną z pierwszych i najodważniejszych feministek w Algierii. Jedną z pierwszych osób, które przerwały milczenie na temat sytuacji kobiet w powojennej, niepodległej Algierii, wciąż naznaczonej patriarchalnymi nakazami. Fadéla M’rabet była prekursorką feminizmu w świecie arabskim i muzułmańskim. Jej głos był jednym z pierwszych, który jasno powiedział, że wolność narodowa nie wystarczy, jeśli połowa społeczeństwa – kobiety – pozostaje zniewolona przez tradycję i prawo. W latach 60 (czyli tuż po uzyskaniu przez Algierię niepodległości w 1962 roku), zaczęła publikować książki i przemawiać publicznie na temat praw kobiet, ich marginalizacji i patriarchalnych struktur w społeczeństwie. Jej najsłynniejsze książki to: 1. La Femme algérienne" (1965) – „Kobieta algierska” 2. Les Algériennes" (1967) – „Algierki” ,,Kobieta algierska" to przełomowa książka, która po raz pierwszy tak odważni...

Festiwal Teqtar to tradycyjny rytuał destylacji wody różanej i wody z kwiatu pomarańczy, praktykowany przez mieszkańców miasta Constantine w Algierii. Ten sezonowy obrzęd wiosenny, stanowi integralną część lokalnej kultury i dziedzictwa niematerialnego. Znany także jako Festiwal Destylacji Wody Różanej, Festiwal Tradycyjnych Zapachów lub Festiwal Róży. To okazja do świętowania i prezentacji lokalnej kultury. Odbywają się parady, występy muzyczne, pokazy tańca oraz targi, na których można nabyć lokalne produkty, w tym świeżo destylowane wody. Uczestnicy noszą tradycyjne stroje, a całe miasto tętni życiem i kolorami. Festiwal odbywa się co roku w mieście Constantine, w miesiącach wiosennych, głównie w kwietniu i maju, kiedy kwitną drzewa gorzkiej pomarańczy i krzewy różane. To właśnie wtedy ulice wypełniają się intensywnym zapachem kwiatów, a mieszkańcy angażują się w proces destylacji, który ma głębokie korzenie kulturowe. Wydarzenie ma na celu podkreślenie i zachowanie dziedzictwa kult...

,,Czarna Wiosna” to określenie dwóch ważnych wydarzeń w historii Algierii, które miały miejsce w regionie Kabylii, zamieszkiwanym głównie przez Kabylów, jedną z największych grup Amazigh (Berberów) i w Algierze. Ich celem było domaganie się uznania tożsamości Amazigh i nadania językowi tamazight statusu oficjalnego w Algierii. Obie „Czarne Wiosny” odnosiły się do fali protestów i starć z władzami, ale miały miejsce w różnych okresach i kontekstach. ●Czarna Wiosna 1980 (tzw. Berberska Wiosna) Wydarzenia miały miejsce w kwietniu 1980 roku. Głównie w Tizi Ouzou, ale też w innych miastach w Kabylii. Powodem były represje wobec berberyjskiej tożsamości i języka, arabizacja kraju i marginalizowanie języka oraz kultury Amazigh, którzy są rdzennymi mieszkańcami Algierii (zamieszkiwali tereny dzisiejszej Algierii długo przed przybyciem Arabów). Bezpośrednią iskrą było zablokowanie wykładu kabylskiego pisarza Moulouda Mammeriego, który miał mówić o poezji kabylskiej. 12 marca 1980 г. studenci Un...

Francuski dziennik informacyjny Mediapart opublikował w niedzielę efekty dochodzenia zatytułowane „Wojna algierska: rozkazy wojskowe o torturach”, oparte na dokumentach archiwalnych sięgających 1957 roku. Dochodzenie ujawnia, że tortury przeprowadzane przez armię francuską podczas algierskiej wojny o wyzwolenie były powszechną praktyką, zarządzoną na mocy ściśle tajnej instrukcji generała Raoula Salana, przeznaczonej dla wszystkich wysokich rangą oficerów armii francuskiej. Mediapart podaje, że po przeprowadzeniu testów w Algierze w 1957 r. generałowie zalecili powszechne stosowanie tortur. Śledztwo Fabrice'a Riceputiego wyraźnie wymienia generała Raoula Salana jako autora instrukcji dotyczącej „przesłuchań podejrzanych ”. Jak wynika z dokumentu, „wiążąca nota” zobowiązała francuskich dowódców wojskowych do ustnego wykonywania rozkazów, z zastrzeżeniem, aby nie pozostawiać żadnych pisemnych śladów tej dyrektywy. Wspomniany jest „staranny kamuflaż językowy” na polecenie autora notat...

Ulica i biblioteka we Francji nazwane na cześć algierskiej feministycznej pisarki, reżyserki i historyczki Assi Djebar, uważanej za najbardziej znaną i najbardziej wpływową pisarkę pochodzącą z północnej Afryki. Biblioteka we francuskim mieście Alençon nosi teraz jej imię. Algierską pisarkę uhonorowano również ulicą nazwaną jej imieniem w mieście Besançon. ,,Dziś, nazywając bibliotekę iminiem Assii Djebar potwierdzamy naszą chęć przekazania jej spuścizny tutaj, w sercu dzielnicy Perseigne w Alençon. Oddajemy cześć pamięci Assii Djebar i wszystkich tych, którzy walczyli i nadal walczą o swoje prawo do edukacji, do słowa, do wolności ” – oświadczył przy tej okazji burmistrz miasta. Prawdziwe imię i nazwisko Djebar to Fatima-Zohra Imalayène. Pisarka jest zdobywczynią 8 nagród literackich, jej twórczość tłumaczona jest na 23 języki. Jest kluczową postacią francuskojęzycznej literatury algierskiej XX i XXI wieku. We wszystkich swoich książkach i esejach opowiadała historię Algierii, swoją h...

W temacie zbrodni popełnianych przez kolonialną Francję w Algierii poruszano już tematy tortur, masakr, gwałtów, przesiedleń ludności, zabierania ziem i majątków, a nawet testów nuklearnych. Broń chemiczna jednak to temat, który pozostawał niezauważony przez media i polityków przez dziesięciolecia. 9 marca 2025 r., szwajcarska telewizja wyemitowała film dokumentalny „Algieria- sekcje broni specjalnej” w reżyserii Claire Billet i przy wsparciu naukowym historyka Christopha Lafaye, specjalisty w dziedzinie historii wojskowości. Dokument ujawnia użycie broni chemicznej przez armię francuską w latach 1954–1959 w Algierii, co stanowiło naruszenie Protokołu Genewskiego z 1925 r. Archiwa wojskowe, poruszające zeznania świadków i ocalałych oraz prowadzone śledztwo szczegółowo opisują ten mroczny rozdział francuskiej kolonizacji. Według Lafaye, armia francuska przeprowadziła od 8000 do 10 000 bombardowań chemicznych podczas wojny algierskiej. Historyk odnotował już 450 takich ataków skoncentrow...

We wtorek 25 lutego dziennikarz Jean-Michel Aphatie w programie RTL porównał zbrodnie kolonialne w Algierii do zbrodni nazistowskich z czasów II wojny światowej.  Powiedział ,,Francja co roku upamiętnia zbrodnie nazistowskie, ale co z masakrami kolonialnymi w Algierii? Co roku upamiętniamy masakrę w Oradour-sur-Glane, czyli masakrę całej wioski, ale sami zrobiliśmy ich setki w Algierii. Czy zdajemy sobie z tego sprawę?".  Komentarze Jeana-Michela Aphatiego na temat masakr dokonanych przez armię francuską w Algierii wywołały skandal na prawicy i skrajnej prawicy. Są to jednak fakty historyczne, z którymi nie można dyskutować, ponieważ armia francuska prowadziła wojnę nie tylko z FLN, lecz także przeciwko samej ludności Algierii, opierając się na strategii zbiorowego terroru. Wiązało się to z działaniami psychologicznymi, ale także z przemocą systemową: gwałtami, brutalnymi przeszukaniami, torturami i doraźnymi egzekucjami. Podczas wojny algierskiej armia francuska dopuszczała s...

Wedle islamu z postu w ramadanie zwolnieni są chorzy, podróżujący, małe dzieci, kobiety w ciąży, kobiety karmiące piersią, kobiety w trakcie połogu i te w trakcie miesiączki. No dobrze, ale co z tymi, którzy pościć po prostu nie chcą? Co z niepraktykującymi lub niewierzącymi? Wielu muzułmanów (nie tylko tych z Algierii) pości w ramadanie z własnej woli- niektórzy ponieważ są religijni i praktykujący, niektórzy bo ,,taka tradycja". Nie brakuje jednak i tych, którzy robią to ponieważ presja społeczna jest bardzo silna (a w przypadku nieposzczenia w miejscach publicznych również z powodu kar przewidzianych przez kodeks karny). Wiele rodzin i większa część algierskiego społeczeństwa patrzy bardzo nieprzychylnie na osoby, które odmawiają tej praktyki religijnej. Większość nieposzczacych po prostu się do tego nie przyznaje, co najwyżej najbliższym przyjaciołom a i też nie zawsze. Często bowiem takie deklaracje kończą się wysłuchiwaniem awantury rozkręconej przez rodziców lub innych czło...

Prosto z Algierii przywędrował do mnie krem El Mordjene. Krem jest produkowany w Oranie w Algierii przez rodzinną firmę Cebon. Smakuje identycznie jak białe Kinder Bueno! Dosłownie 1:1. W Algierii kremy te robią furorę na rynku, a firma ma bardzo dobry marketing. Rozpromowała krem El Mordjene za pomocą social mediów, głównie tik toka. Byłam ciekawa czy faktycznie jest on tak pyszny jak się wszyscy zachwycają, czy to tylko dobry marketing. Krem jest faktycznie przepyszny. Nie dziwię się, że jak trafił do Francji to spadła sprzedaż Nutelli! Ten krem (są też inne jego wersje smakowe) i pozostałe produkty tej marki cieszą się coraz większym powodzeniem w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie, ale także we Francji. Możecie sobie wejść na instagramowy profil Cebon i pooglądać ich produkty, tylko ostrzegam! Grozi to ślinotokiem. Myślę sobie, że totalnie mogłabym zostać polską ambasadorką tej marki 😉 Podoba mi się, że logo na wszystkich produktach tej algierskiej marki jest kobieta w tradyc...

Ramadan- miesiąc postu. Dziewiąty miesiąc kalendarza muzułmańskiego. Wedle islamu w tym miesiącu rozpoczęło się objawienie Koranu. Archanioł Gabriel ukazał się prorokowi Mahometowi, przekazując kilka wersów przyszłej świętej księgi islamu. Ramadan stanowi dla praktykujących muzułmanów czas wyjątkowy. To miesiąc samodyscypliny, refleksji, szczególnego kontaktu z bogiem. Poszczący doświadczając pragnienia i głodu mają za zadanie lepsze zrozumienie głodujących. Miesiąc ten powinien być wypełniony modlitwą, dobrymi uczynkami. Należy powstrzymać się od przeklinania, plotkowania i złośliwości. Czego nie wolno w ramadanie? Od świtu aż do zachodu słońca muzułmanom nie wolno spożywać żadnych pokarmów ani napojów, nie wolno palić tytoniu ani uprawiać seksu. Post- kiedy obowiązuje i kogo? Spożywa się dwa posiłki. Iftar po zachodzenie słońca i suhur przed świtem. Ostatni posiłek przed kolejnym dniem postu jada się przed świtem. Gdy usłyszy się wołanie do porannej modlitwy fadżr, należy powstrzymać...

Algierski pisarz Kamel Daoud zdobył po raz drugi w swej karierze najbardziej prestiżową i najstarszą nagrodę literacką we Francji- Nagrodę Goncourtów.  Daoud został nagrodzony za swoją poruszającą powieść „Hurysy" poświęconą bolesnej pamięci o wojnie domowej czyli Czarnej Dekadzie w Algierii. „Houris" (Hurysy) to w islamie wiecznie młode i piękne dziewice, przyobiecane jako nagroda dla wiernych (mężczyzn) w raju. Bohaterką książki jest Aube, młoda kobieta, której islamista poderżnął gardło w 1999 roku. Aube wie wszystko o Czarnej Dekadzie, ale nie może już o niej mówić, bo nie ma strun głosowych. Przypomina o tym blizna na jej szyi. Akcja dzieje się najpierw w Oranie, mieście, w którym pisarz pracował jako dziennikarz podczas wojny domowej. Następnie akcja przenosi się do taksówki, której kierowca zabiera Aube do wioski, właśnie tej w której pewnej nocy islamiści zabijali i podrzynali gardła. Książka jest zbiorem monologów wewnętrznych. Najpierw są to monologi Aube, która zos...

Napięcia między Francją a Algierią nie słabną. W rezultacie wydalenie Algierczyków znajdujących się w nieuregulowanej sytuacji lub podlegających OQTF jest praktycznie niemożliwe. Francja chce odsyłać, Algieria nie chce ich przyjmować. Aby umożliwić powrót Algierczyków, w szczególności w ramach OQTF, władze algierskie muszą wydać przepustki konsularne, czego odmawiają. Niewydanie przepustki konsularnej raczej nie jest normalne i odzwierciedla brak współpracy związany z problemami czysto dyplomatycznymi i politycznymi między oboma krajami Według rządu, w 2024 r. Przeprowadzono ok. 2500 wydaleń. Kiedy Francja chce usunąć Algierczyka z terytorium, wszystko, czego potrzebuje, to algierski dowód osobisty, aby Algieria zgodziła się go przyjąć z powrotem. Nie jest potrzebna przepustka konsularna. Często bywało tak, że wydalano Algierczyków bez ważnego paszportu lub przepustki konsularnej, gdy stosunki między Paryżem a Algierem były dobre. Dlatego jak mówią o tej sprawie prawnicy zarówno francu...